Halk arasında bunama olarak bilinen Alzheimer hastalığı günümüzde tüm dünyada özellikle gelişmiş ülkelerde ve refah toplumlarında 65 yaş ve üstü kişilerde zihinsel performansı etkileyen, beyin dokusundaki yıkıma bağlı olarak ortaya çıkan, kazanılmış yeteneklerin kaybıyla sonuçlanan ve buna bağlı olarak nöropsikiyatrik semptomların ve davranış değişikliklerinin eşlik ettiği nörodejeneratif bir hastalık olarak tanımlanıyor. Genellikle unutkanlık (demans) en belirgin semptomlar arasında yer alsa da, eskiden yapılabilen bir işi yapamama, uygunsuz davranışlar gösterme ve uyku düzeninin bozulması hastanın yaşamında ciddi sıkıntılar yaratabilmektedir.
İlk kez 1906’da Alman psikiyatrist ve patolojist Alois Alzheimer tarafından tanımlanan Alzheimer hastalığının günümüzde toplumların yaş ortalamalarının artması ile beraber görülme sıklığı da artmaktadır. 65 yaş üstü 100 kişiden yaklaşık 8’inde Alzheimer hastalığı görülmektedir. 21. yüzyılda doğal, sosyal veya ekonomik felaketlerle karşılaşılmazsa hastalığın görülme sıklığı daha da artacağı düşünülmektedir. Günümüzde Türkiye’de 300 bin civarında Alzheimer hastası olduğu düşünülmektedir. Genç nüfusun giderek yaşlanacağı bir ülke olan Türkiye’de 30-40 yıl sonra bu hastalığın en önemli sağlık sorunu olacağını belirtilmektedir.
Hastalık neden olmaktadır?
Alzheimer hastalığının nedeni henüz tam olarak aydınlatılamamıştır. İnsan beyin hücreleri yaşla beraber programlanmış bir biçimde ölürler. Alzheimer hastalığında ise beyin hücreleri programlanandan daha erken bir dönemde hızlı bir bir biçimde ölmeye başlar ve giderek sayıları azalır. Hücre ölümüyle birlikte beyin yavaş büzüşmeye başlar ve küçülür.
Risk Faktörleri
Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de bir takım risk yaratan durumlar günümüzde tanımlanmıştır.
- Yaş (değiştirilemez faktör)
- Geçmişte depresyon (değiştirilebilir faktör)
- Damar hastalıkları (Kalp krizi, tansiyon yüksekliği, kolestrol yüksekliği…) değiştirilebilir faktörler
- Geçmişte ciddi kafa yaralanmaları
- Düşük eğitim düzeyi
- APOE4 taşıyıcılığı
Tedavi
Alzheimer hastalığı için hala etkili teşhis ve tedavi yöntemi bulunmuyor.
Alzheimerla ilgili farkındalık oluşturmak ve bu hastalıkla yaşayanlara destek olmak amacıyla her yıl 21 Eylül, “Dünya Alzheimer Günü” olarak kutlanmaktadır.